მცირე ბიზნესის სტატუსი მნიშნელოვან საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული. ამიტომ ბუნებრივია ამ სტატუსით მეწარმეების დაინტერესება. ამ სტატიაში დეტალურად განხილულია თუ რა საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული მცირე ბიზნესის სტატუსი, ვის შეუძლია ამ სტატუსის მიღება, რა შემთხვევაში იკარგება სტატუსი და რა არის ამ სტატუსის უპირატესობები და უარყოფითი მხარეები.

 

რა საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული მცირე ბიზნესის სტატუსი?

მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირი სტანდარტული 20% საშემოსავლო გადასახადის ნაცვლად იხდის მხოლოდ 1%-ს. გარდა ამისა, აღსანიშნავია რომ საპენსიო სქემაში გაწევრიანება არის ნებაყოფლობითი, რაც იმას ნიშნავს რომ თუ მეწარმემ აირჩია რომ არ გაწევრიანდეს საპენსიო სქემაში, მას არ მოუწევს 2+2% საპენსიო ანარიცხების გადახდა.

შევადაროთ მცირე ბიზნესის სტატუსის მფლობელის საგადასახადო შეღავათები თანამშრომლის დაბეგვრას. მაგალითად, თუ კომპანია თანამშრომელს უხდის ხელფასს ხელზე ასაღებ 1,000 ლარს, ეს ნიშნავს რომ კომპანიის ჯამური სახელფასო ხარჯი, საშემოსავლო გადასახადისა და საპენსიო ანარიცხების ჩათვლით, შეადგენს 1,301 ლარსა და 2 თეთრს (1,000/0.8/0.98*1.02). ახლა განვიხილოთ რა მოხდება თუ კომპანიის თანამშრომლის ასანაზღაურებლად გამოყოფილი ჯამური გამოყოფილი ბიუჯეტი, 1,301 ლარი და 2 თეთრი, ჩაერიცხება მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირს, რომელიც არ არის საპენსიო სქემაში ნებაყოფლობით გაწევრიანებული. ასეთ შემთხვევაში მცირე მეწარმე გადასახადის სახით გადაიხდის მხოლოდ 13 ლარს და 1 თეთრს (1,301.02*1%) და შესაბამისად ხელზე დარჩება 1,288 ლარი და 1 თეთრი (1,301.02*99%). ანუ ჯამურად, იმავე ბიუჯეტში, მცირე მეწარმის ხელზე ასაღები თანხა აღემატება თანამშრომლის ხელზე ასაღებ თანხას 288 ლარით და 1 თეთრით (1,288.01 – 1,000).

 

ვის შეუძლია მიიღოს მცირე ბიზნესის სტატუსი?

ხშირად მეწარმეებს ჰგონიათ რომ ინდმეწარმედ რეგისტრაცია საკმარისია საგადასახადო შეღავათების მისაღებად. თუმცა, რეალურად, ინდმეწარმეს დამატებით დასჭირდება შემოსავლების სამსახურისგან მცირე ბიზნესის სტატუსის მიღებაც.

ჩვენი კომპანია მომხმარებლებს სთავაზობს ამ სტატუსთან დაკავშირებულ ყველა ბუღალტრულ მომსახურებას.

ამ სტატუსის მიღება ინდმეწარმეს შეუძლია თუ იგი არ ახორციელებს ე.წ. „აკრძალულ საქმიანობებს“, ანუ საქმიანობებს რომელთა შემთხვევაშიც ეს სტატუსი არაა ხელმისაწვდომი. ასეთი საქმიანობებია მაგალითად სამედიცინო, არქიტექტურული, საადვოკატო, სანოტარო, საკონსულტაციო, აუდიტორული და სხვა. სრული სია ხელმისაწვდომია საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს ელექტრონულ გვერდზე.

გარდა ამისა, მცირე ბიზნესის სტატუსის მიღება შესაძლებელია თუ პირის ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი არ აჭარბებს 500,000 ლარს. თუ ამ შემოსავალმა ზედიზედ 2 კალენდარული წლის განმავლობაში გადააჭარბა 500,000 ლარს, ინდმეწარმე დაკარგავს „მცირე ბიზნესი“-ს სტატუსს. თუ გარკვეულ წლებში, მაგრამ არა ზედიზედ, პირის შემოსავალმა გადააჭარბა 500,000 ლარს, მაშინ იგი დაიბეგრება 3%-ით ნაცვლად 1%-სა. კერძოდ, პირი 3%-ით დაიბეგრება გადაჭარბების თვიდან დაწყებული კალენდარული წლის ბოლომდე.

 

რა შემთხვევაში იკარგება მცირე ბიზნესის სტატუსი?

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სტატუსი იკარგება მაშინ თუ პირის შემოსავალი მიყოლებით 2 წლის განმავლობაში თითოეულ წელს აღემატება 500,000 ლარს.

გარდა ამისა სტატუსი იკარგება თუ პირი წლის განმავლობაში 3-ჯერ დაჯარიმდა სალარო აპარატის გამოყენების წესების დარღვევისათვის. ან თუ იგი ახორციელებდა ე.წ. „აკრძალული საქმიანობებიდან“ ერთერთს.

 

რა არის მცირე ბიზნესის სტატუსის უპირატესობები და უარყოფითი მხარეები?

გარდა მნიშვნელოვანი უპირატესობისა, რაც ზემოთ განხილულ საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული, მცირე ბიზნესის სტატუსს შპს-სთან (შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებასთან) შედარებით გააჩნია გარკვეული უარყოფითი მხარეებიც. კერძოდ, მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირი პირადად აგებს პასუხს ბიზნესის ვალდებულებებზე. მაგალითად, თუ ბიზნესს აქვს მომწოდებლის მიმართ (ან ბანკის მიმართ) ვალი, დავუშვათ, 200,000 ლარი და ვერ ახერხებს მის გადახდას, კრედიტორს უფლება აქვს ვალის დაბრუნება მოსთხოვოს პირადად მეწარმე ფიზიკურ პირს.  შპს-ს შემთხვევაში ვალის მოთხოვნა შესაძლებელია მხოლოდ კომპანიის აქტივებიდან და არა მფლობელის პირადი ქონებიდან.

დღევანდელ დღეს ბიზნესისთვის განსაკუთრებით აქტუალურია კრიპტო აქტივების დაბეგვრის საკითხი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს 2019 წლის ივნისში გამოცემული საჯარო გადაწყვეტილებით მოხდა გარკვეული სინათლის შეტანა კრიპტოს გარშემო არსებულ დაბეგვრის საკითხებში, თუმცა აღსანიშნავია აღნიშნული დადგენილება არ სცემს პასუხს კრიპტო აქტივების დაბეგვრის ყველა საკითხს. ამ სტატიაში გაცემულია პასუხები ჩვენი კლიენტების მიერ ხშირად დასმულ კითხვებზე.

 

ჩემი კომპანია ხშირად ყიდის კრიპტოს ლარში, დოლარში ან სხვა უცხოურ ვალუტაში, მიწევს თუ არა დღგ?

მოკლე პასუხია – არა.

სახელმწიფო დადგენილებით, საგადასახადო თვალსაზრისით, კრიპტო აქტივი გათანაბრებულია ფულის ალტერნატივასთან. შესაბამისად, კრიპტო აქტივის რეალიზაცია წარმოადგენს ვალუტის გაცვლასთან გათანაბრებულ ოპერაციას. შედეგად, როგორც ლარის დოლარზე გაცვლა არ დაიბეგრებოდა დღგ-თი, ასევე არ დაიბეგრება კრიპტო ვალუტის რეალიზაცია და სანაცვლოდ დოლარის, ევროს ან თუნდაც სხვა კრიპტო ვალუტის მიღება.

 

ჩემი კომპანია ფლობს მაინერებს და მათგან გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, დაიბეგრება თუ არა აღნიშნული შემოსავალი დღგ–თი?

ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად მნიშნელოვანია განვასხვავოთ ორი შემთხვევა:

1. კომპანია მაინერებით თავად გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას
2. კომპანია აქირავებს საკუთარ მაინერებს მესამე მხარეზე და სწორედ ეს მესამე მხარე გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, ხოლო თავად კომპანია დე-ფაქტო უბრალოდ იღებს მაინერების გაქირავებით შემოსავალს.

პირველ შემთხვევაში, როცა კომპანია თავად გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, იგი არ იბეგრება დღგ-თი.

მეორე შემთხვევაში, როცა კომპანია ფაქტიურად სხვაზე აქირავებს მაინერებს და სწორედ ის სხვა გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, კომპანიის შემოსავალი დაიბეგრება დღგ-თი, 18%-ით, თუ იგი აქირავებს მაინერებს საქართველოს ფარგლებში, ანუ აქირავებს საქართველოში რეგისტრირებულ პირზე. მაგრამ, თუ კომპანია აქირავებს მაინერებს უცხო ქვეყნის პირზე, ანუ ფაქტიურად ექსპორტზე გააქვს საკუთარი მომსახურება, მაშინ შემოსავალი დღგ-თი არ დაიბეგრება. დადგენილებით მაინერების გაქირავება ხვდება „გამოთვლითი სიმძლავრის მიწოდების“ განმარტებაში და შესაბამისად იბეგრება დღგ-თი ადგილობრივი მიწოდების შემთხვევაში და გათავისუფლებულია დღგ-სგან უცხოეთში ექსპორტის შემთხვევაში.

 

თუ ჩემი კომპანია თანამშრომელს ხელფასს უხდის კრიპტო ვალუტით, დაიბეგრება თუ არა ეს ხელფასი საშემოსავლო გადასახადით?

მოკლე პასუხია – კი.

მიუხედავად იმისა რომ დადგენილებაში უშუალოდ ხელფასის კრიპტო ვალუტით გადახდაზე არაა საუბარი, საგადასახადო კოდექსის სხვა მუხლებიდან მარტივად გამომდინარეობს დასკვნა რომ კრიპტო ვალუტით ხელფასის გადახდა ექვემდებარება საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრას. უფრო მეტიც, თანამშრომლის ანაზღაურება საშემოსავლო გადასახადით დაიბეგრება მაშინაც კი თუ მას არა-ფულადი სახით გადაუხდით ხელფასს, მაგალითად საკვებით, ტანსაცმლით ან ნებისმიერი სხვა არა-ფულადი ფორმით. გარდა ამისა, კრიპტო ვალუტით ხელფასის გადახდა, ისევე როგორც ჩვეულებრივი ფულადი სახით ხელფასის გადახდა, ექვემდებარება საპენსიო გადასახდელს. მაგალითად, თქვენ თუ თანამშრომელს ჩაურიცხეთ 1,000 ლარის ექვივალენტი ღირებულების კრიპტო ვალუტა, მაშინ კომპანიას მოუწევს ჯამში 301 ლარის გადახდა სახელმწიფოსთვის (1,000/80%/98%*102% – 1,000), საიდანაც 250 ლარი არის საშემოსავლო გადასახადი ხოლო 51 ლარი წარმოადგენს საპენსიო ანარიცხებს. ეს რომ ასე არ იყოს, კომპანიებს მიეცემოდათ საგადასახადო მანიპულირების საშუალება და შეეძლებოდათ, გადასახადის არიდების მიზნით, თანამშრომლების ხელფასის კრიპტო ვალუტით გადახდა.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოში ერთადერთი ნებადართული ანგარიშსწორების ვალუტაა ლარი. შესაბამისად, როდესაც საუბარი გვაქვს კრიპტოვალუტით გადახდაზე, ყოველთვის იგულისხმება შუამავლის საშუალებით კონვერტაცია და ადრესატთან ექვივალენტი ლარის ჩარიცხვა.

 

თუ ჩემი კომპანია მოგებას გამოიმუშავებს კრიპტო საქმიანობით, მოგების დივიდენდის სახით გატანისას მიწევს თუ არა მოგებისა და დივიდენდის გადასახადები?

მოკლე პასუხია – კი.

კრიპტო საქმიანობით დაკავებული კომპანია, როგორც სხვა კომპანიები, იხდის მოგებისა (15%) და დივიდენდის (5%) გადასახადებს დივიდენდის გატანისას. მაგალითად, თუ კომპანიას აქვს გამომუშავებული 1,000 ლარის მოგება და სურს მისი დივიდენდის სახით განაწილება, მაშინ მას მიუწევს 192.5 ლარის გადახდა მოგებისა და დივიდენდების გადასახადების სახით (1,000 – 1,000*85%*95%), ხოლო დანარჩენი 807.5 ლარი (1,000*85%*95%) წარმოადგენს მფლობელის მიერ ხელზე ასაღებ დივიდენდს.

ჩვენი კლიენტი კომპანიები ხშირად ინტერესდებიან თავისუფალი ინდუსტრიული ზონებით, ანუ თიზებით. ამ სტატიაში განხილულია თუ კონკრეტულად რას წარმოადგენს თიზი და რა საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული. ასევე სტატიის ბოლოს პასუხი გაცემულია ხშირად დასმულ კითხვებზე.

 

რა არის თიზი?

თიზი არ არის წარმოსახვითი ზონა, არამედ წარმოადგენს კონკრეტულ სივრცეებს საქართველოს ტერიტორიაზე. ამჟამად არსებობს ოთხი თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა. აქედან ერთი არის თბილისში, ერთი არის ფოთში და ორიც ქუთაისში. თიზის შექმნა შეიძლება საქართველოს პრაქტიკულად ყველა ტერიტორიაზე (გარდა კანონმდებლობით განსაზღვრული დაცული ტერიტორიებისა), თუ ამ ტერიტორიის ფართობი აღემატება 10 ჰექტარს. თიზის შექმნის გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს მთავრობა. გამომდინარე იქიდან რომ თიზი არის ფიზიკური ტერიტორია, მას აქვს საბაჟო გამშვები პუნქტიც, რომლიდანაც ხდება შეშვება და გაშვება. თიზის ტერიტორიაზე თანხის გადახდა ნებადართულია ნებისმიერი ვალუტით, მათ შორის დოლარითაც და ევროთიც.

რა არის თიზების მიზანი?

თიზების მიზანია უცხოური ინვესტიციების მოზიდვა, საქართველოს ეკონომიკური წინსვლის წახალისება და ტექნოლოგიური პროგრესი. სწორედ ამ მიზნებიდან გამომდინარე, თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონებში ვრცელდება მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები.

თიზების საგადასახადო შეღავათები

თიზის ზონაში ვრცელდება შემდეგი მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები:

მოგების გადასახადი – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 15%-სა

დღგ თიზში განხორციელებულ ოპერაციებსა და უცხოური საქონლის შეტანაზე – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 18%-სა

ქონების გადასახადი თიზის ტერიტორიაზე არსებულ ქონებაზე – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 1%-მდე გადასახადისა

იმპორტის გადასახადი – არის 0% ნაცვლად 5% ან 12%-სა

ხშირად დასმული კითხვები

ჩვენი კლიენტი კომპანიებისგან ხშირად ისმის შემდეგი კითხვები თიზებთან დაკავშირებით:

 

რა პრაქტიკული დაბრკოლებები არსებობს თიზებისთვის?

თიზ-ის მიერ საქართველოსთვის პროდუქციის მიწოდება და ასევე საქართველოდან თიზ-სთვის პროდუქციის მიწოდება იბეგრება 4%-ით. ეს გადასახადი დადგენილია იმის გამო რომ წაახალისოს თიზ-დან საქართველოს გარეთ ექსპორტი და შედეგად მეტად დაეხმაროს საქართველოს ეკონომიკას, თუმცა პრაქტიკაში აღნიშნული გადასახადი საქმიანობას უძვირებს თიზ-ში მოქმედ კომპანიებს და ხშირად არასასიამოვნო სიურპრიზს წარმოადგენს ხოლმე დაინტერესებული პირებისთვის.

გარდა ამისა, ინვესტორები, რომლებიც განიხილავენ თიზში ოპერირებას, ხშირად აწყდებიან დაბრკოლებას ქართული ბანკების მხრიდან ანგარიშის გახსნისას.

 

რეკომენდირებულია თუ არა თიზში ფუნქციონირება და თუ არსებობს უკეთესი ალტერნატივები?

მოკლე პასუხია – გააჩნია. თუ თქვენი საქმიანობის სფერო არის წარმოება და საქართველოს გარეთ ექსპორტი, მაშინ შესაძლოა თიზის საშუალებით მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები მიიღოთ. თუმცა, თუ თქვენი საქმიანობის სფეროა მომსახურების გაწევა ან საქონლის ყიდვა და არსებულ მდგომარეობაში (გადამუშავების გარეშე) გადაყიდვა, ასეთ შემთხვევაში არსებობს მნიშვნელოვანი დაბრკოლებები, რაც, მათ შორის, გამოიხატება საგადასახადო შეღავათების მიღების პრაქტიკულ სირთულეში და ხშირ შემთხვევაში შეღავათების არ არსებობაში.

აღსანიშნავია რომ თუ თქვენი საქმიანობის სფეროა აიტი მომსახურება, თქვენთვის შესაძლოა საგადასახადო შეღავათების კუთხით მიმზიდველი აღმოჩნდეს “საერთაშორისო კომპანიის” ან “ვირტუალური ზონის კომპანიის” სტატუსები, რომელთა შესახებ დეტალური ინფორმაციაც შეგიძლიათ იხილოთ ჩვენს ბლოგში.