კატეგორია: Uncategorized @ka

დღევანდელ დღეს ბიზნესისთვის განსაკუთრებით აქტუალურია კრიპტო აქტივების დაბეგვრის საკითხი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს 2019 წლის ივნისში გამოცემული საჯარო გადაწყვეტილებით მოხდა გარკვეული სინათლის შეტანა კრიპტოს გარშემო არსებულ დაბეგვრის საკითხებში, თუმცა აღსანიშნავია აღნიშნული დადგენილება არ სცემს პასუხს კრიპტო აქტივების დაბეგვრის ყველა საკითხს. ამ სტატიაში გაცემულია პასუხები ჩვენი კლიენტების მიერ ხშირად დასმულ კითხვებზე.

 

ჩემი კომპანია ხშირად ყიდის კრიპტოს ლარში, დოლარში ან სხვა უცხოურ ვალუტაში, მიწევს თუ არა დღგ?

მოკლე პასუხია – არა.

სახელმწიფო დადგენილებით, საგადასახადო თვალსაზრისით, კრიპტო აქტივი გათანაბრებულია ფულის ალტერნატივასთან. შესაბამისად, კრიპტო აქტივის რეალიზაცია წარმოადგენს ვალუტის გაცვლასთან გათანაბრებულ ოპერაციას. შედეგად, როგორც ლარის დოლარზე გაცვლა არ დაიბეგრებოდა დღგ-თი, ასევე არ დაიბეგრება კრიპტო ვალუტის რეალიზაცია და სანაცვლოდ დოლარის, ევროს ან თუნდაც სხვა კრიპტო ვალუტის მიღება.

 

ჩემი კომპანია ფლობს მაინერებს და მათგან გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, დაიბეგრება თუ არა აღნიშნული შემოსავალი დღგ–თი?

ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად მნიშნელოვანია განვასხვავოთ ორი შემთხვევა:

1. კომპანია მაინერებით თავად გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას
2. კომპანია აქირავებს საკუთარ მაინერებს მესამე მხარეზე და სწორედ ეს მესამე მხარე გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, ხოლო თავად კომპანია დე-ფაქტო უბრალოდ იღებს მაინერების გაქირავებით შემოსავალს.

პირველ შემთხვევაში, როცა კომპანია თავად გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, იგი არ იბეგრება დღგ-თი.

მეორე შემთხვევაში, როცა კომპანია ფაქტიურად სხვაზე აქირავებს მაინერებს და სწორედ ის სხვა გამოიმუშავებს კრიპტო ვალუტას, კომპანიის შემოსავალი დაიბეგრება დღგ-თი, 18%-ით, თუ იგი აქირავებს მაინერებს საქართველოს ფარგლებში, ანუ აქირავებს საქართველოში რეგისტრირებულ პირზე. მაგრამ, თუ კომპანია აქირავებს მაინერებს უცხო ქვეყნის პირზე, ანუ ფაქტიურად ექსპორტზე გააქვს საკუთარი მომსახურება, მაშინ შემოსავალი დღგ-თი არ დაიბეგრება. დადგენილებით მაინერების გაქირავება ხვდება „გამოთვლითი სიმძლავრის მიწოდების“ განმარტებაში და შესაბამისად იბეგრება დღგ-თი ადგილობრივი მიწოდების შემთხვევაში და გათავისუფლებულია დღგ-სგან უცხოეთში ექსპორტის შემთხვევაში.

 

თუ ჩემი კომპანია თანამშრომელს ხელფასს უხდის კრიპტო ვალუტით, დაიბეგრება თუ არა ეს ხელფასი საშემოსავლო გადასახადით?

მოკლე პასუხია – კი.

მიუხედავად იმისა რომ დადგენილებაში უშუალოდ ხელფასის კრიპტო ვალუტით გადახდაზე არაა საუბარი, საგადასახადო კოდექსის სხვა მუხლებიდან მარტივად გამომდინარეობს დასკვნა რომ კრიპტო ვალუტით ხელფასის გადახდა ექვემდებარება საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრას. უფრო მეტიც, თანამშრომლის ანაზღაურება საშემოსავლო გადასახადით დაიბეგრება მაშინაც კი თუ მას არა-ფულადი სახით გადაუხდით ხელფასს, მაგალითად საკვებით, ტანსაცმლით ან ნებისმიერი სხვა არა-ფულადი ფორმით. გარდა ამისა, კრიპტო ვალუტით ხელფასის გადახდა, ისევე როგორც ჩვეულებრივი ფულადი სახით ხელფასის გადახდა, ექვემდებარება საპენსიო გადასახდელს. მაგალითად, თქვენ თუ თანამშრომელს ჩაურიცხეთ 1,000 ლარის ექვივალენტი ღირებულების კრიპტო ვალუტა, მაშინ კომპანიას მოუწევს ჯამში 301 ლარის გადახდა სახელმწიფოსთვის (1,000/80%/98%*102% – 1,000), საიდანაც 250 ლარი არის საშემოსავლო გადასახადი ხოლო 51 ლარი წარმოადგენს საპენსიო ანარიცხებს. ეს რომ ასე არ იყოს, კომპანიებს მიეცემოდათ საგადასახადო მანიპულირების საშუალება და შეეძლებოდათ, გადასახადის არიდების მიზნით, თანამშრომლების ხელფასის კრიპტო ვალუტით გადახდა.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოში ერთადერთი ნებადართული ანგარიშსწორების ვალუტაა ლარი. შესაბამისად, როდესაც საუბარი გვაქვს კრიპტოვალუტით გადახდაზე, ყოველთვის იგულისხმება შუამავლის საშუალებით კონვერტაცია და ადრესატთან ექვივალენტი ლარის ჩარიცხვა.

 

თუ ჩემი კომპანია მოგებას გამოიმუშავებს კრიპტო საქმიანობით, მოგების დივიდენდის სახით გატანისას მიწევს თუ არა მოგებისა და დივიდენდის გადასახადები?

მოკლე პასუხია – კი.

კრიპტო საქმიანობით დაკავებული კომპანია, როგორც სხვა კომპანიები, იხდის მოგებისა (15%) და დივიდენდის (5%) გადასახადებს დივიდენდის გატანისას. მაგალითად, თუ კომპანიას აქვს გამომუშავებული 1,000 ლარის მოგება და სურს მისი დივიდენდის სახით განაწილება, მაშინ მას მიუწევს 192.5 ლარის გადახდა მოგებისა და დივიდენდების გადასახადების სახით (1,000 – 1,000*85%*95%), ხოლო დანარჩენი 807.5 ლარი (1,000*85%*95%) წარმოადგენს მფლობელის მიერ ხელზე ასაღებ დივიდენდს.

ჩვენი კლიენტი კომპანიები ხშირად ინტერესდებიან თავისუფალი ინდუსტრიული ზონებით, ანუ თიზებით. ამ სტატიაში განხილულია თუ კონკრეტულად რას წარმოადგენს თიზი და რა საგადასახადო შეღავათებთანაა დაკავშირებული. ასევე სტატიის ბოლოს პასუხი გაცემულია ხშირად დასმულ კითხვებზე.

 

რა არის თიზი?

თიზი არ არის წარმოსახვითი ზონა, არამედ წარმოადგენს კონკრეტულ სივრცეებს საქართველოს ტერიტორიაზე. ამჟამად არსებობს ოთხი თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა. აქედან ერთი არის თბილისში, ერთი არის ფოთში და ორიც ქუთაისში. თიზის შექმნა შეიძლება საქართველოს პრაქტიკულად ყველა ტერიტორიაზე (გარდა კანონმდებლობით განსაზღვრული დაცული ტერიტორიებისა), თუ ამ ტერიტორიის ფართობი აღემატება 10 ჰექტარს. თიზის შექმნის გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს მთავრობა. გამომდინარე იქიდან რომ თიზი არის ფიზიკური ტერიტორია, მას აქვს საბაჟო გამშვები პუნქტიც, რომლიდანაც ხდება შეშვება და გაშვება. თიზის ტერიტორიაზე თანხის გადახდა ნებადართულია ნებისმიერი ვალუტით, მათ შორის დოლარითაც და ევროთიც.

რა არის თიზების მიზანი?

თიზების მიზანია უცხოური ინვესტიციების მოზიდვა, საქართველოს ეკონომიკური წინსვლის წახალისება და ტექნოლოგიური პროგრესი. სწორედ ამ მიზნებიდან გამომდინარე, თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონებში ვრცელდება მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები.

თიზების საგადასახადო შეღავათები

თიზის ზონაში ვრცელდება შემდეგი მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები:

მოგების გადასახადი – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 15%-სა

დღგ თიზში განხორციელებულ ოპერაციებსა და უცხოური საქონლის შეტანაზე – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 18%-სა

ქონების გადასახადი თიზის ტერიტორიაზე არსებულ ქონებაზე – არის 0% ნაცვლად სტანდარტული 1%-მდე გადასახადისა

იმპორტის გადასახადი – არის 0% ნაცვლად 5% ან 12%-სა

ხშირად დასმული კითხვები

ჩვენი კლიენტი კომპანიებისგან ხშირად ისმის შემდეგი კითხვები თიზებთან დაკავშირებით:

 

რა პრაქტიკული დაბრკოლებები არსებობს თიზებისთვის?

თიზ-ის მიერ საქართველოსთვის პროდუქციის მიწოდება და ასევე საქართველოდან თიზ-სთვის პროდუქციის მიწოდება იბეგრება 4%-ით. ეს გადასახადი დადგენილია იმის გამო რომ წაახალისოს თიზ-დან საქართველოს გარეთ ექსპორტი და შედეგად მეტად დაეხმაროს საქართველოს ეკონომიკას, თუმცა პრაქტიკაში აღნიშნული გადასახადი საქმიანობას უძვირებს თიზ-ში მოქმედ კომპანიებს და ხშირად არასასიამოვნო სიურპრიზს წარმოადგენს ხოლმე დაინტერესებული პირებისთვის.

გარდა ამისა, ინვესტორები, რომლებიც განიხილავენ თიზში ოპერირებას, ხშირად აწყდებიან დაბრკოლებას ქართული ბანკების მხრიდან ანგარიშის გახსნისას.

 

რეკომენდირებულია თუ არა თიზში ფუნქციონირება და თუ არსებობს უკეთესი ალტერნატივები?

მოკლე პასუხია – გააჩნია. თუ თქვენი საქმიანობის სფერო არის წარმოება და საქართველოს გარეთ ექსპორტი, მაშინ შესაძლოა თიზის საშუალებით მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათები მიიღოთ. თუმცა, თუ თქვენი საქმიანობის სფეროა მომსახურების გაწევა ან საქონლის ყიდვა და არსებულ მდგომარეობაში (გადამუშავების გარეშე) გადაყიდვა, ასეთ შემთხვევაში არსებობს მნიშვნელოვანი დაბრკოლებები, რაც, მათ შორის, გამოიხატება საგადასახადო შეღავათების მიღების პრაქტიკულ სირთულეში და ხშირ შემთხვევაში შეღავათების არ არსებობაში.

აღსანიშნავია რომ თუ თქვენი საქმიანობის სფეროა აიტი მომსახურება, თქვენთვის შესაძლოა საგადასახადო შეღავათების კუთხით მიმზიდველი აღმოჩნდეს “საერთაშორისო კომპანიის” ან “ვირტუალური ზონის კომპანიის” სტატუსები, რომელთა შესახებ დეტალური ინფორმაციაც შეგიძლიათ იხილოთ ჩვენს ბლოგში.

ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მიღებასთან ერთად, კომპანია იღებს მნიშნელოვან საგადასახადო შეღავათებს, ამიტომ ბუნებრივია ამ საკითხით ბიზნესების დაინტერესება. ამ სტატიაში განხილულია ბიზნესებისთვის გასაგებ ენაზე თუ რას გულისხმობს ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი და რა არის საჭირო მის მისაღებად. ასევე პასუხი გაცემულია ხშირად დასმულ კითხვებზე.

 

რა არის ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი?

ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი, ამ სტატუსის მფლობელ კომპანიას აძლევს საშუალებას, რომ მიიღოს მნიშნელოვანი საგადასახადო შეღავათები. კერძოდ, გადასახადისგან გათავისუფლებულია საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიწოდებით მიღებული მოგება მოგების გადასახადით, საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიწოდება დამატებული ღირებულების გადასახადით და საქართველოს საბაჟო ტერიტორიიდან გატანა ექსპორტის გადასახადით.

იმის საილუსტრაციოდ თუ კონკრეტულად როგორ მუშაობს ვირტუალური ზონის პირის საგადასახადო შეღავათი განვიხილოთ მაგალითი: მოგების გადასახადი ჩვეულებრივ შემთხვევაში 15%-ია. ამასთან დივიდენდის გატანისას პირს ასევე უწევს დივიდენდის გადასახადის, 5%-ის გადახდა.  მაგალითად, თუ კომპანიის მფლობელმა ფიზიკურმა პირმა დივიდენდის სახით ხელზე გაიტანა 1,000 ლარი, მას მოუწევს მოგებისა და დივიდენდის გადასახადების გადახდა ჯამში 238.4 ლარის ოდენობით (1,000/0.85/0.95-1,000), მაშინ როცა ვირტუალური პირის სტატუსის შემთხვევაში პირი გადაიხდის მხოლოდ 52.6 ლარს დივიდენდის გადასახადის სახით (1,000/0.95-1,000). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ყოველი 1,000 ლარის დივიდენდის გატანისას კომპანია ზოგავს 185.8 ლარის გადასახადს (238.4-52.6).

 

რომელი კომპანიები შეძლებენ ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მიღებას?

ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მიღების უფლება აქვთ მხოლოდ IT სფეროს წარმომადგენელ კომპანიებს, კერძოდ იმ კომპანიებს რომელთა საქმიანობის სფეროცაა კომპიუტერული საინფორმაციო სისტემების შესწავლა, მხარდაჭერა, განვითარება, დიზაინი, წარმოება და დანერგვა, რის შედეგადაც მიიღება პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტები.

გარდა ამისა, აღსანიშნავია რომ გადასახადისგან გათავისუფლებულია მხოლოდ საქართველოს ფარგლებს გარეთ მომსახურების გაწევა. ადგილობრივი კომპანიებისთვის ან ფიზიკური პირებისთვის მომსახურების გაწევა არ არის გათავისუფლებული გადასახადისგან და ჩვეულებრივ დაიბეგრება.

 

ხშირად დასმული კითხვები

ჩვენმა კლიენტმა კომპანიებმა რამდენიმე კითხვა დაგვისვეს მათთვის ბუნდოვან საკითხებზე. მათ შორის ყველაზე ხშირად მეორდებოდა შემდეგი კითხვები:

 

ვის მივმართო ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მისაღებად?

სტატუსის მისაღებად უნდა შეავსოთ განაცხადი საქართველოს საფინანსო-ანალიტიკური სამსახურის ელექტრონულ გვერდზე: www.fas.ge

 

რა დრო არის საჭირო ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მისაღებად?

ზემოთაღნიშნულ პორტალზე განცხადების შევსებიდან არაუგვიანეს 10 სამუშაო დღეში მოხდება პასუხის მიღება, ხოლო ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის დამადასტურებელი ელექტრონული სერტიფიკატის გაცემა ხდება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სპეციალურ პორტალზე (www.newzone.mof.ge) სტატუსის მინიჭებიდან არა უგვიანეს 2 სამუშაო დღისა.

 

რა არის დამატებით საჭირო აღნიშნული საგადასახადო შეღავათის მისაღებად რაც პირდაპირ არ იკითხება კანონიდან?

კანონიდან პირდაპირ არ იკითხება, თუმცა მეთოდურ მითითებაში ნათქვამია, რომ საგადასახადო შეღავათის მისაღებად აუცილებელია კომპანია საქმიანობას ახორციელებდეს საქართველოს ტერიტორიაზე, რაც პრაქტიკაში ნიშნავს იმას რომ კომპანია პროდუქტს ან სერვისს უნდა ქმნიდეს საქართველოში და უნდა იყენებდეს საქართველოში დაქირავებული პირების შრომას, მათ შორის აუცილებლად შესაბამისი პროფილური განხრით. მაგალითად, თუ კომპანიას დასაქმებული ჰყავს ბუღალტერი და ადმინისტრატორი, ისინი არ ჩაითვლებიან პროფილურად დასაქმებულ თანამშრომლებად და შესაბამისად კომპანია ვერ შეძლებს საგადასახადო შეღავათის მიღებას. აუცილებელია პროფილურად დასაქმებული შრომის არსებობა, როგორებიც არიან პროგრამისტები.

 

რა ხდება მაშინ თუ კომპანია ნაწილ მომსახურებას აწვდის საქართველოს ტერიტორიაზე და ნაწილს აწვდის საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებს გარეთ?

საგადასახადო შეღავათი ეხება მოგების მხოლოდ იმ ნაწილს, რომელიც გამომუშავებულია მომსახურების ექსპორტზე გატანით. შესაბამისად, ასეთ შემთხვევაში უნდა მოხდეს მოგების იმ ნაწილის იდენტიფიცირება, რომელიც გამომუშავებულია საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიწოდებიდან. ანუ უნდა მოხდეს ჯამურ მოგებაში გათავისუფლებული მოგების ხვედრითი წილის დათვლა. დაანგარიშებისას თუ ზუსტად ვერ ხდება ხარჯების მიკუთვნება საქართველოს ტერიტორიაზე და მის ფარგლებს გარეთ გამომუშავებული შემოსავლებისთვის, მაშინ შესაძლებელია მოგების დაყოფა მოხდეს შესაბამისი შემოსავლების პროპორციულად. მაგალითად თუ კომპანიის მოგებაა 400 ათასი ლარი და ჯამური შემოსავალია 2 მლნ ლარი, საიდანაც 1.5 მლნ არის საქართველოს ფარგლებს გარედან მიღებული ხოლო 0.5 მლნ არის საქართველოს საზღვრებში მიღებული, მაშინ შეიძლება ჩაითვალოს რომ საგადასახადო შეღავათს დაქვემდებარებულია მოგების 75% (1.5/2), ანუ 300 ათასი ლარი (400×75%), რომელიც შეიძლება განაწილდეს მოგების გადასახადის გადახდის გარეშე, ხოლო დანარჩენ 100 ათას ლარს განაწილებისას დაერიცხება მოგების გადასახადი.

 

რომელი უფრო შეღავათიანია კომპანიისთვის ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი თუ საერთაშორისო კომპანიის სტატუსი?

მოკლე პასუხია – საერთაშორისო კომპანიის სტატუსი.

საერთაშორისო კომპანიის სტატუსი არის კიდევ ერთი სტატუსი, რომელიც შეუძლია მიიღოს IT სფეროს (და საზღვაო სფეროს) კომპანიამ. ამ სტატუსის შემთხვევაში საგადასახადო შეღავათი ვრცელდება არა მხოლოდ მოგების გადასახადზე, არამედ საშემოსავლო გადასახადზეც. თუმცა აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ საერთაშორისო კომპანიის სტატუსის მიღება მეტ სირთულეებთანაა დაკავშირებული. ვრცლად ამ სტატუსის შესახებ შეგიძლიათ იხილოთ ჩვენს ბლოგში.